Wij weten allemaal wat bomen zijn. Maar de manier waarop een boom groeit en functioneert is niet zo bekend. De onderlinge samenhang van alle delen van een boom is zeer complex en daarbij ook vooral de fotosynthetische eigenschappen. Een boom begint zijn leven net als elke andere plant die je hebt gezien: als een zaadje onder de grond. Al binnen een maand na de zaaiing zie je al een stam, boomachtige bladeren, naalden, schors en de vorming van hout. Het duurt maar een paar korte weken om een plant te zien die zijn grote transformatie in een boom laat zien.
Groei in de wortels van een boom
Net als al het andere op aarde zijn oude bomen uit de zee ontsprongen en afhankelijk van water. Het wortelstelsel van een boom bestaat uit het belangrijke wateropvangmechanisme dat het leven mogelijk maakt voor bomen en uiteindelijk voor alles wat van bomen afhankelijk is op de planeet.
Een belangrijke biologische functie van het boomwortelsysteem is het kleine, bijna onzichtbare “haar” van de wortel. Wortelharen rekken zich uit en zetten zich uit om op zoek te zijn naar vocht. Tegelijkertijd bouwen ze mee aan de grondsteun van een boom. Miljoenen van die delicate, microscopische haarwortels wikkelen zich om de afzonderlijke grondkorrels en absorberen vocht samen met opgeloste mineralen.
Een belangrijk bodemvoordeel ontstaat wanneer deze wortelharen bodemdeeltjes vastpakken. Geleidelijk aan reiken de kleine wortels naar zoveel aarddeeltjes dat de grond stevig op zijn plaats gebonden raakt. Het resultaat is dat de bodem bestand is tegen de erosie van wind en regen en een stevig platform wordt voor de boom zelf!
Groei in de stam van een boom
De stam van een boom is van cruciaal belang voor de ondersteuning van de takken en bladeren en het transport van voedingsstoffen en vocht. De stam van de boom moet langer en breder worden naarmate de boom groeit in zijn zoektocht naar vocht en zonlicht. De diameter van een boom groeit via celdelingen in de cambiumlaag van de schors. Het cambium bestaat uit groeiweefsels en bevindt zich net onder de schors.
Aan beide zijden van het cambium worden Xyleem- en floëemcellen gevormd en elk jaar wordt er een nieuwe laag aan toegevoegd. Deze zichtbare lagen worden jaarringen genoemd. Cellen aan de binnenkant vormen het xyleem dat water en voedingsstoffen geleidt. In xyleemcellen zorgen de vezels voor sterkte in de vorm van hout; de vaten laten water en voedingsstoffen naar de bladeren stromen. Cellen naar buiten toe vormen het floëem, dat suikers, aminozuren, vitaminen, hormonen en opgeslagen voedsel vervoert.
Het belang van boomstamschors voor de bescherming van de boom kan niet worden overschat. Bomen gaan uiteindelijk achteruit en sterven als gevolg van beschadigde schors van insecten, ziekteverwekkers en milieuschade. De conditie van de stamschors van een boom is een van de belangrijkste factoren die de gezondheid van de boom beïnvloeden. Lees je daarom goed in wat de beste boomverzorging is.
Groei in de bladeren van een boom
Een boomkroon is de plaats waar de meeste knopvorming plaatsvindt. De boomknop is gewoon een kleine bundel van groeiend weefsel dat zich ontwikkelt tot bladeren, bloemen en scheuten en is essentieel voor de primaire boomkroon en groei van het bladerdek. Naast takgroei zijn knoppen verantwoordelijk voor de bloemvorming en bladproductie. De kleine knopstructuur van een boom is verpakt in een eenvoudig beschermend blad, de katafyllen genaamd. Deze beschermde knoppen zorgen ervoor dat alle planten kunnen blijven groeien en kleine nieuwe blaadjes en bloemen kunnen produceren, zelfs wanneer de omgevingsomstandigheden ongunstig of beperkend zijn.
De “kroon” van een boom is dus dat majestueuze systeem van bladeren en takken die gevormd worden door groeiende knoppen. Net als wortels en stammen groeien de takken in lengte uit de groeicellen die de weefsels vormen die in de groeiende knoppen zitten. Deze groei van ledematen en takken bepaalt de vorm, grootte en hoogte van de boomkroon. De centrale en terminale leider van de boomkroon groeit uit een knopcel, de apicale meristem, die de hoogte van de boom bepaalt.
Vergeet niet dat niet alle knoppen kleine blaadjes bevatten. Sommige knoppen bevatten kleine voorgevormde bloemen, of zowel bladeren als bloemen. De knoppen kunnen terminaal (aan het einde van de scheut) of lateraal (aan de zijkant van de scheut, meestal aan de basis van de bladeren) zijn.
Bomen groeien elk jaar door, als je ze maar goed verzorgt! Is jouw boom uitgegroeid tot een echte eyecatcher? Lees dan meer over boomverlichting.
